Als je iets verzint en dit op het internet plaatst, kan iedereen dit natuurlijk zien en dus in principe ook overnemen. Op uitvindingen kunnen mensen een patent aanvragen, maar met dingen zoals een blog of een zelf gecomponeerd nummer ligt dit net iets anders. Hier is het intellectueel eigendom voor in het leven geroepen, om voortbrengselen van de geest te beschermen. In deze blog vertellen we je meer over wat intellectueel eigendom is en hoe het in zijn werk gaat!
Wat is intellectueel eigendom?
Intellectuele eigendomsrechten bieden bescherming aan voortbrengselen van de geest. Dat klinkt misschien een beetje vaag, maar het komt erop neer dat jij de eigendomsrechten hebt van iets dat jij hebt verzonnen. Dit kan van alles zijn, van een verhaal dat je hebt geschreven tot een bepaalde vormgeving voor een website of app. In tegenstelling tot een patent of het gewone eigendom, beschermt het dus immateriële goederen. Als we bijvoorbeeld een auto als voorbeeld pakken, beschermen intellectuele eigendomsrechten niet de auto zelf, maar wel de ideeën die achter de auto zitten. Bijvoorbeeld het ontwerp van de auto of bepaalde nieuwe technieken die erin zitten. Zelfs op een modelnaam van een auto kunnen intellectuele eigendomsrechten liggen.
Welke soorten intellectuele eigendomsrechten zijn er?
Het intellectueel eigendom bestaat uit een aantal rechten die in allerlei wetten en internationale verdragen zijn gereguleerd. Iedere soort heeft eigen beschermingseisen, een andere beschermingsomvang en ook een verschillende beschermingsduur. Hieronder gaan we de zes meest bekende vormen van het intellectueel eigendom voor je toelichten: auteursrecht, databankenrecht, knowhow, octrooirecht (patent), handelsnaamrecht en merkenrecht.
Auteursrecht
Het auteursrecht is voor de maker van een werk, in de wet spreekt met van ‘een werk van letterkunde, wetenschap of kunst’. Voor het verkrijgen van het auteursrecht hoef je in principe niets te doen, je hoeft het recht niet aan te vragen of iets dergelijks. Je moet enkel aan kunnen tonen dat een werk door jou is gemaakt of geschreven. Het auteursrecht op een boek ontstaat bijvoorbeeld bij het schrijven ervan en het auteursrecht op een muziekstuk ontstaat bij het componeren. Ook op software zit uiteraard auteursrecht en dat ontstaat bij het schrijven van de code voor de software. Voor software geldt ook dat het niet af hoeft te zijn om auteursrecht te verkrijgen, ook op de alfaversie rust auteursrecht.
Octrooirecht of patent
Een patent kun je verkrijgen als je iets uitvindt dat nog niet bestaat of in ieder geval nog nergens ter wereld openbaar bekend is gemaakt. Daarnaast moet het ook op uitvinderswerkzaamheid berusten, oftewel inventief zijn, en toegepast kunnen worden, dus het moet ook echt werken. Een patent kun je aanvragen bij het Octrooicentrum. Voor software kun je over het algemeen geen octrooi krijgen.
Databankenrecht
Het databankenrecht wordt ook wel extractierecht genoemd en is bestemd voor de producent van een databank. Met een databank bedoelt men verzamelingen die van een substantiële investering getuigen. Denk bijvoorbeeld aan een verzameling trefwoorden in een woordenboek of namen in een gids op een website. Er gelden geen formaliteiten voor het verkrijgen van dit recht, dit is dus vergelijkbaar met het auteursrecht. Je hoeft het niet aan te vragen zoals een patent!
Merkenrecht
Het merkenrecht is bedoeld voor tekens die dienen om producten of diensten van een onderneming te onderscheiden. Dus tekens waaraan je een bedrijf kunt herkennen, zoals een logo of een naam of woordmerk. Om dit recht te krijgen is het wel belangrijk dat het logo of het woordmerk genoeg onderscheidend vermogen heeft. In sommige gevallen kan een merkenrecht ook worden verkregen op basis van een kleur, muziektune of zelfs een geur. Een merkenrecht moet je wel aanvragen. Dit doe je bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom.
Handelsnaamrecht
Het handelsnaamrecht is bedoeld om een naam waaronder een bedrijf opereert te beschermen. Een handelsnaam kan ingeschreven zijn bij de Kamer van Koophandel, maar dit is niet verplicht om in aanmerking te komen voor het handelsnaamrecht. De enige eis die dit recht stelt, is dat de handelsnaam consequent wordt gebruikt door een bedrijf, dus niet alleen mondeling, maar ook op briefpapier, op de website, als domeinnaam, enzovoorts. Daarnaast moet de handelsnaam ook bekend zijn bij een groter publiek.
Knowhow
Het laatste recht is de knowhow. Dit is soms nog een wat vaag begrip, maar knowhow omvat immateriële werken die niet of nauwelijks beschermd worden door het intellectueel eigendom, maar die wel een waarde hebben. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een wiskundige formule, een marketingconcept of de imagorechten van een bekend persoon. In de praktijk zien we vaak dat mensen knowhow toepassen in de vorm van Non-Disclosure Agreements. Op het breken hiervan rust dan ook vaak een boete.
Wanneer moet je zeker je intellectueel eigendom op orde hebben?
Het is over het algemeen altijd wel handig om te zorgen dat je het intellectueel eigendom op jouw onderneming, product of dienst op orde hebt, maar er zijn een paar gevallen waarin het extra belangrijk is:
- Je wil jouw IP-rechten overdragen of verkopen
- Je wil jouw onderneming verkopen en dus aandelen overdragen
- Je hebt geschillen lopen met concurrenten of andere spelers op de markt over inbreuk op IP-rechten
- Je wil een financiering verkrijgen of vestiging zekerheidsrechten verkrijgen
- Je wil contracten sluiten met klanten en distributeurs