Kunstmatige intelligentie en stroomverbruik
Achter alle bestaande AI-modellen zitten datacenters die enorm veel stroom verbruiken. Kunstmatige intelligentie vergt immers een hoop rekenkracht en om die op te wekken, is er veel energie nodig. Datacenters gebruiken zo’n 10 tot 50 keer zoveel energie als een gemiddeld bedrijfspand per verdieping. Er is inmiddels heel wat onderzoek gedaan naar het energieverbruik en de impact op het klimaat van kunstmatige intelligentie. Een onderzoek van de Universiteit van Massachusetts wijst bijvoorbeeld uit dat het trainen van slechts één AI-model zorgt voor meer dan 283.000 kilogram aan C02. Helaas is het lastig om de impact van kunstmatige intelligentie op het milieu nauwkeurig te berekenen, aangezien veel techbedrijven niet transparant zijn over hun energieverbruik en C02-uitstoot.
De impact van kunstmatige intelligentie op het klimaat kan ook positief zijn!
Nu hebben we het alleen gehad over de negatieve impact van AI op het klimaat, maar er zijn ook een hoop manieren waarop AI-modellen juist kunnen meehelpen aan dingen die het milieu positief beïnvloeden. De Green AI-beweging is recent ontstaan en hun doel is om duurzame en milieuvriendelijke algoritmes te ontwikkelen. Kunstmatige intelligentie kan immers helpen om klimaatverandering beter in kaart te brengen en oplossingen hiervoor aan te dragen. Daarnaast kunnen we AI inzetten om natuurrampen beter te voorspellen, zodat mensen op tijd kunnen evacueren. Op dit moment wordt kunstmatige intelligentie al voor een aantal groene doeleinden ingezet:
- Illegale ontbossing tegengaan: Het WNF ontwikkelde een AI-model genaamd Forest Foresight. Ze zetten dit model in om illegale ontbossing op tijd tegen te houden, onder andere met behulp van satellietbeelden.
- Biodiversiteit monitoren: Wetenschappers hebben AI-technologie gecombineerd met drones en satellietbeelden om de biodiversiteit te kunnen monitoren. Zo spotten ze veranderingen sneller en kunnen ze indien nodig op tijd ingrijpen. Ook ziektes onder wilde dieren worden op deze manier sneller en makkelijker opgemerkt.
- Water reinigen en hergebruiken: Men kan met behulp van AI de kwaliteit van water beter in de gaten houden en het water op tijd reinigen. Zo ziet men sneller wanneer er chemicaliën of andere vervuilingen in het water zitten en kan het water meteen extra schoongemaakt worden.
- Verspilling tegengaan: Verspillingen van voedsel en water hebben een grote impact op het klimaat. Men onderneemt al veel om voedselverspilling tegen te gaan, maar met behulp van AI kunnen we hier nog wat verder in gaan. Denk bijvoorbeeld aan het hanteren van dynamische prijzen voor voedsel op basis van de houdbaarheidsdatum. Daarnaast kan AI voorspellingen doen, waardoor supermarkten hun inkoop beter kunnen afstemmen op het consumentgedrag.
Dit zijn slechts een aantal voorbeelden van alle positieve dingen waar we kunstmatige intelligentie voor kunnen gebruiken op het gebied van duurzaamheid!
Conclusie
Op dit moment is de negatieve impact van kunstmatige intelligentie nog behoorlijk duidelijk aanwezig, maar hier begint verandering in te komen. Men besteedt steeds meer aandacht aan energiezuinigheid en duurzaamheid bij het bouwen van datacenters en het ontwikkelen van AI-modellen. Daarnaast zijn er ook veel positieve dingen die kunstmatige intelligentie doet voor het milieu en het klimaat. Men is steeds meer bezig met het opzetten van milieuvriendelijke algoritmes die kunnen helpen om duurzame doelen te behalen. Momenteel zijn er al AI-modellen die goede dingen doen voor het milieu, zoals helpen verspilling tegen te gaan en biodiversiteit te monitoren.
Het gebruik van AI binnen de cultuursector
Kunstmatige intelligentie opent een hoop deuren en schept veel mogelijkheden, ook binnen de cultuursector. De erfgoedsector maakt momenteel al heel wat gebruik van AI, bijvoorbeeld voor het doorzoekbaar maken van handgeschreven brieven, gezichtsherkenning in audiovisueel materiaal om bepaald beeldmateriaal makkelijker te kunnen vinden en om nieuwe verbanden te leggen tussen Europese archieven. Maar ook op het gebied van cultuur kan AI natuurlijk voor veel dingen ingezet worden:
- Waarde toevoegen voor publiek of organisatie: AI kan helpen om het culturele aanbod meer toegankelijk te maken voor het publiek. Dit kan bijvoorbeeld door middel van ondertiteling of automatische vertalingen. Organisaties kunnen AI inzetten om bezoekersaantallen accuraat in te schatten en hun personeelsinzet hierop aan te passen, waardoor ze heel wat kosten kunnen besparen.
- Automatiseren en efficiënter maken van werkprocessen: Met kunstmatige intelligentie kan een organisatie een hoop werkprocessen automatiseren, wat leidt tot kostenbesparing en efficiënter werken. Voorbeelden hiervan zijn het automatisch vertalen van flyers, het bewerken van video’s en foto’s en het beantwoorden van vragen vanuit klanten via een chatbot. Veel culturele instellingen zijn onderbemand en moeten op hun kosten letten, dus dit zou een mooie uitkomst zijn!
- Nieuwe producten aanbieden: Kunstmatige intelligentie is een fijn hulpmiddel voor het creëren van nieuwe producten. Makers kunnen het bijvoorbeeld als inspiratie gebruiken bij het maken van nieuwe muziek, het digitaal restaureren van een schilderij of om binnen een eigen collectie nieuwe verbanden te leggen en zo weer nieuwe content te creëren.
- Verbeteren van de beleving voor het publiek: De culturele sector kan AI inzetten om hun publiek beter te bedienen, wat leidt tot een betere beleving. Voorbeelden hiervan zijn gepersonaliseerde digitale interactieve tours en rondleidingen met behulp van apps en gepersonaliseerde aanbiedingen op platforms van culturele instellingen.
Wat voor negatieve invloed heeft AI op culturele ontwikkeling?
We hebben nu een hoop positieve punten benoemd die kunstmatige intelligentie meebrengt voor de cultuursector, maar er zijn natuurlijk ook een aantal uitdagingen die daar tegenover staan. Zo is de kwaliteit van de output van AI soms nog twijfelachtig, zeker omdat we vaak niet weten waar de informatie precies vandaan komt en of deze dus wel juist is. Daarnaast is het voor makers opletten met auteursrechten, ook als je een AI-sample alleen als inspiratie gebruikt. AI kan immers informatie halen uit een werk waar auteursrecht op berust. En de grootste uitdaging waar we nu tegenaan lopen met het inzetten van kunstmatige intelligentie, is dat het vaak werkt op vooroordelen.
AI en vooroordelen
Het gebruik ervan kan uiteindelijk dus leiden tot een versterking van bepaalde vooroordelen, een invloed die we uiteraard niet willen voor AI aangezien het culturele ontwikkeling vaak juist in de weg staat. Veel generatieve AI-tools hebben bijvoorbeeld een Amerikaanse en Europese bias. Dit betekent dat de content die de AI genereert vaak niet representatief is voor mensen van over de hele wereld. De manier waarop AI getraind wordt, bepaalt wat voor uitkomsten de AI geeft. Gebruikt men alleen informatie die vooroordelen bevat over een bepaald ras of geslacht, dan is de kans groot dat de AI uitkomsten geeft die discrimineren. Dit is één van de redenen dat bedrijven er nog huiverig in zijn om AI in te zetten voor hun wervingsproces. Gelukkig neemt men al stappen om deze uitdaging aan te pakken, bijvoorbeeld het trainen van AI met meer diverse informatiesets. In de toekomst kunnen we kunstmatige intelligentie dus ook vooroordeel-vrij maken!
Wat houdt de regulering van AI in?
De AI Act moet ervoor zorgen dat ‘bepaalde AI-applicaties die de rechten van burgers bedreigen, verboden worden’. In het akkoord van de Europese Lidstaten staat dat men AI-systemen gaat indelen in verschillende risicoprofielen. Systemen die in het hoogste niveau vallen, worden verboden. Maar ook systemen met een lager risico moeten aan strenge eisen voldoen om goedgekeurd te worden door het parlement. Denk bijvoorbeeld aan algoritmes die men kan gebruiken om cv’s door te spitten. Deze mogen ingezet worden, maar dan moet een bedrijf er zeker van zijn dat het systeem niet zal discrimineren op basis van ras, leeftijd, geslacht, enzovoorts.
Wat betekent de AI regulering in de praktijk?
Dit betekent onder andere dat bedrijven geen biometrische systemen mogen maken op basis van ‘gevoelige kenmerken’. Ze mogen ook geen gezichten scrapen van andere platforms met als doel om een gezichtsherkenningsdatabase te maken. Ook AI die menselijk gedrag kan manipuleren of die misbruik maakt van de kwetsbaarheden van mensen is verboden. Men mag ook geen systemen maken die emoties herkennen in scholen of werkplekken, die sociale scores geven of die voorspellend politiewerk doen. De politie zelf krijgt daarnaast duidelijke kaders binnen het inzetten van kunstmatige intelligentie. Zij mogen geen biometrische identificatiesystemen gebruiken, alleen in speciale gevallen, maar daarvoor moeten ze een uitgebreide uitleg indienen. Denk bijvoorbeeld aan gevallen zoals een vermiste persoon of een terroristische dreiging. Ten slotte staat in de AI Act dat men afbeeldingen en video’s die met AI zijn gemaakt ook duidelijk moeten bestempelen als ‘AI-content’, zodat gebruikers weten dat het niet echt is. Dit natuurlijk om deepfakes en dergelijke tegen te gaan.
Wanneer gaat de nieuwe AI-wet in?
De nieuwe regulering van AI gaat gefaseerd ingevoerd worden, dus niet in één keer. Hier gaat dus nog wat tijd overheen. In mei publiceert het Parlement de definitieve wet pas en daarna duurt het nog een half jaar voordat het verbod op onacceptabele AI-systemen ingaat. In 2025 gaan de regels voor generatieve AI-systemen, zoals ChatGPT en Midjourney, pas in. Ten slotte gaan in 2026 de laatste regels in. Systemen met een hoog risicoprofiel zijn dan verplicht om een mensenrechtentoets te ondergaan, zodat men zeker weet dat het systeem niet discrimineert en geen vooroordelen toepast. Bedrijven die de AI-wet overtreden, kunnen enorm hoge boetes krijgen, die op kunnen lopen tot 35 miljoen euro.
Nieuwe uitdagingen op het gebied van intellectueel eigendom door de komst van AI
Er zijn een hoop gebieden waarop er nieuwe uitdagingen zijn ontstaan door de komst van kunstmatige intelligentie:
Content creatie
We gebruiken AI steeds vaker voor het genereren van creatieve content, zoals afbeeldingen, teksten of video’s. De vraag die nu steeds meer opkomt is bij wie de auteursrechten liggen bij content die door AI is gemaakt. Is dat de maker van het AI-programma, degene die de opdracht geeft aan de AI of de AI zelf?
Merkrechten
AI kan in principe ingezet worden voor het maken van namaakproducten van bepaalde dure merken. Merken moeten momenteel dus erg opletten dat er geen imitatie producten op de markt zijn van hun merk. Dit kan immers het imago van hun merk aantasten, bijvoorbeeld als de kwaliteit niet goed is en mensen er wel vanuit gaan dat de producten echt van dat merk zijn.
Auteursrechten
AI ontwikkelt zichzelf steeds sneller door, waardoor het binnenkort waarschijnlijk in staat is om auteursrechtelijk beschermde werken te kopiëren. Dit betekent dat AI mogelijk inbreuk maakt op de auteursrechten van kunstenaars en auteurs. Zo wordt het ook lastiger om te achterhalen wie nu de eigenaar is van een bepaald werk. Dit kan in veel branches voor problemen zorgen op het gebied van intellectueel eigendom, zeker in creatieve beroepen waar AI wordt gebruikt.
Octrooirecht
Als je iets uitvindt, kun je hier een octrooi voor indienen. Zo claim je in principe de rechten van iets dat jij bedacht hebt en bescherm jij jouw uitvinding tegen mensen die het idee willen ‘stelen’. Inmiddels zijn er al een hoop AI-gerelateerde octrooien ingediend. Dit is echter niet zo simpel als het misschien lijkt. Er ontstaan snel juridische geschillen op het gebied van octrooirecht in verband met AI. Zeker als het gaat om bepalen wie de uitvinding nu echt heeft gedaan en of een uitvinding wel nieuw en innovatief genoeg is om een nieuw octrooi in te dienen.
Het klonen van stemmen
Je hebt het vast al wel eens voorbij zien komen: een video waarin een nummer gezongen wordt door een bepaalde acteur of zelfs een niet-bestaand persoon. Dit is gemaakt door de stem te klonen met behulp van AI. Erg leuk als het wordt gebruikt voor entertainment, maar er kan ook veel schade mee aan worden gericht. Zo wordt het stemklonen regelmatig ingezet voor fraude. Daarnaast kan stemklonen een inbreuk op auteursrecht veroorzaken, afhankelijk van hoe het wordt ingezet.
Beschermen van gegevens
AI-systemen hebben gegevens nodig om informatie te vergaren en om te leren. Er is al wel eens gebleken dat dit een inbreuk van privacy van gebruikers als gevolg kan hebben. Wanneer jij persoonlijke gegevens opgeeft in een gesprek met een AI-bot, gebruikt de AI deze gegevens dus ook om te leren. Inmiddels zijn er regels hierover opgenomen in de AVG.
De oplossing: Nieuwe wetgeving
De enige oplossing voor deze nieuwe uitdagingen is het implementeren van nieuwe wetgeving rondom het gebruik van AI. Het is belangrijk dat we ethische richtlijnen opstellen om zeker te weten dat AI goed gebruikt wordt op het gebied van Intellectueel Eigendom. De rechten van zowel consumenten als makers moeten hierin worden beschermd. Het is duidelijk dat we nog erg op zoek zijn naar een goede balans tussen het innoveren met AI en het beschermen van privacy en rechten. Er kan veel goeds worden gedaan met AI, maar helaas ook veel slechte dingen. Denk bijvoorbeeld aan identiteitsfraude en laster. Hier moeten duidelijke regels en richtlijnen voor zijn in onze wetgeving, zodat men ontmoedigd wordt om AI in te zetten voor onethische doeleinden.
AI ziet aan het brein om welk geslacht het gaat
Onderzoekers begonnen onlangs met het voeden van hersenscans aan een AI. Ze merkten al snel dat de AI weldegelijk kon onderscheiden of de hersenscan bij een man of bij een vrouw hoorde. Dat geeft een hoop nieuwe informatie, want het bevestigt dat er een verschil is in het brein tussen mannen en vrouwen. Het blijkt dat sommige delen van de hersenen helderder worden weergegeven als het om een vrouw of man gaat. AI wist in 95% van de gevallen het juiste geslacht aan te geven bij de bewegende hersenscans. Een van de verschillen blijkt het netwerk waarmee we over onszelf denken te zijn. Maar ook het gedeelte van de hersenen dat we gebruiken om te leren en wat bepaalt hoe we reageren op een beloning werkt anders bij vrouwen en mannen. Dit zijn ook juist de gedeelten van onze hersenen die vaak aan de psychiatrie worden gelinkt. Stoornissen blijken in deze gedeelten van de hersenen namelijk de meeste problemen te veroorzaken.
Wat kunnen we met die nieuwe informatie?
Die informatie is natuurlijk erg waardevol, maar wat kunnen we er nu echt mee doen? Onderzoekers gaan proberen deze informatie in te zetten voor het aanpakken van psychische en neurologische problemen die gebonden lijken te zijn aan geslacht. Het is een uitspraak die we maar al te vaak doen: hersenen van mannen en vrouwen werken gewoon anders. Dat blijkt nu dus ook echt zo te zijn. Waarschijnlijk is het pas een klein deel van dit hele onderwerp dat nu naar boven is gekomen dankzij AI. Wetenschappers verwachten nog veel meer te weten te kunnen komen over de verschillen tussen het brein van een vrouw en een man. Als we beter begrijpen wat er in het brein van een vrouw en man gebeurt en welke connecties er worden gemaakt, is dit erg waardevol voor de medische wereld.
Conclusie
Eigenlijk weten we dus nog helemaal niet zoveel, afgezien van het feit dat kunstmatige intelligentie in 95% van de gevallen een vrouwenbrein van een mannenbrein kan onderscheiden. Wetenschappers zullen het hier echter niet bij laten zitten, want verder onderzoek kan nog veel waardevollere informatie aan het licht brengen. We zijn benieuwd hoe dit onderzoek zich verder gaat ontwikkelen!